نقش و تاثیر قصه گویی در یادگیری کودکان

نقش و تأثیر قصه گویی و نمایش در تدریس و یادگیری کودکان

ادبیات کودک شامل قصه، شعر، نمایش، افسانه و داستان و… است قصه یا داستان یکی از زیر مجموعه های ادبیات است. قصه به سخن یا نوشته‌‌هایی از روزگاران قدیم و جدید اطلاق می‌شود که در آن شخصیت‌های گوناگون خیالی یا واقعی ماجراهایی می‌آفرینند. قصه‌ها از قدیم برای آموزش، انتقال تجربه‌ها و تاریخ هر قوم از نسلی به نسل دیگر پدید آمده‌اند. در قصه یا حکایات محور ماجرا بر حوادث خلق الساعه قرار دارد . حوادث قصه ها را به وجود می آورند و در واقع رکن اساسی بنیادی آن را تشکیل می دهند.

قصه، آیینه‌ای است که شنونده یا خواننده خود را در آن می‌یابد قصه منعکس کننده امیدها، ترس ها، شادی ها، غم ها، مصائب، شانس، خلق و خو، نگرش و اعتقادات است صه پاسخی است به کنجکاوی انسان وکنجکاوی یکی از ابعاد فطرت انسان است. میل  ذاتی انسان  به شنیدن قصه موجب شده است تا قصه گویی به عنوان یکی از روشهای آموزشی و تربیتی در طول اعصار مورد توجه باشد.

قصه گویی نوعی ادبیات شفاهی اس قصه گویی در کشور ما سابقه ای بس دیرینه و قدیمی دارد نمایش های روحوضی .قوالی های قهوه خانه ای  پرده خوانی ها از قدیم در مکتب خانه ها بسیاری از مسائل با زبان قصه به مخاطبان منتقل میشد.

نقش و تأثیر قصه ها در کودکان

انقال مفاهیم

قصه ها با برانگیختن کنجکاوی می‌تواند بسیاری از مفاهیم را به دنیای کودک انتقال بدهد. روش غیر مستقیم انتقال مفاهیم نه تنها باعث جذب بهتر و سریع‌تر مفاهیم به ذهن و زبان کودک می‌شود که فهم آن‌ها را عینی‌تر و ساده‌تر می‌سازد.

انتقال ارزش‌ها:. کودک از طریق قصه پی به بسیاری از ارزش های اخاقی میبرد.

دعوت به راست‌گویی، شجاعت، انسان دوستی، بخشندگی، کمک‌کردن حتی به حیوانات، پرهیز از دروغ، خیانت، دورویی، ترس، خساست، ناپاکی، ظلم و دیگر رذیلت‌های اخلاقی . ، شجاعت ، نوع دوستی، امیدواری و … ارزشهایی هستند که هسته ی مرکزی بسیاری از قصه ها و داستانها را تشکیل می دهند.

اصلاح رفتارها: قصه‌ها با بیانی غیرمستقیم کودک را به اصلاح رفتار دعوت می‌کنند. چون در قصه‌ها همسان سازی و انطباق با قهرمان یا قهرمانان قصه فراهم می‌شود. بنابراین اصلاح رفتار طبیعی‌تر، سریع‌تر و بهتر اتفاق می‌افتد

تقویت خلّاقیت:کودکان پس از شنیدن داستان، گاه خود به داستان‌گویی می‌پردازند یا با اسباب بازی‌های خود داستان را نمایش می‌دهند یا با دخل و تصرف به تغییر بخشی‌هایی از داستان می‌پردازند و بنا به علاقه و دنیای خاص خود نام‌ها یا صفحه‌ها و حوداث داستان را تغییر می‌دهند. گاه نیز رفتارهای بدیع و مبتکرانه در کودک دیده می‌شود که محصول قصه‌های شنیده یا خوانده و یا دیده شده است.تحریک قوه ابتکار در کودک

تقویت حس کنجکاوی: قصه‌ها به دلیل زنجیره حوادث، کودکان را وادار می‌کنند که به تعقیب حوادث بپردازند و یا آنچه را که در قصه شنیده در دنیای بیرون جستجو کنند. در یک قصه علمی به خوبی می‌توان زمینه کنجکاوی در بیرون را فراهم کرد.

زبان آموزی: قصه‌ها، کودک را با واژه‌ها، اصطلاحات، ضرب المثل ها و… آشنا می‌سازند به همین دلیل قصه‌ها نقش مهم و جدی در زبان آموزی ایفا می‌کنند. در کنار قصه‌گویی می‌توان از کودک خواست تا کلمه یا کلماتی را تکرار کند یا مثلاً بگوید که قهرمان از کجا حرکت کرده نامش چه بوده، چه چیزی دیده، چه گفته و…، کمک به پرورش قدرت بیان و عواطف و افکار کودکان

عامل اجتماعی: اگر کودکان در جریان قصه فعال باشند و حتی بعد از گفتن قصه از آن‌ها درخواست شود که قصه را تعریف کنند، زمینه‌ای فراهم خواهد شد که با برقراری ارتباط بین سخن گفتن و بیان احساسات، شیوه‌های ارتباط با دیگران را تمرین کنند. این شیوه به ویژه برای کودکان خجالتی و انزوا طلب بسیارکارسازاست.

پیوند فرهنگی: قصه ها عامل انتقال میراث فرهنگی ، قصه‌ها پلی هستند که کودکان امروزی را به ژرفای گذشته برده و نوعی آموزش تاریخی نیز مجسوب می‌شوند

پژوهش های متعدد نشان داده که تاثیر قصه گویی و قصه درمانی بر کاهش اضطراب در کودکانی که اختلال اضطراب دارند.همچنین در بهبود تعاملات اجتماعی کودکان مبتلا به اتیسم.کاهش پرخاشگری کودکان پیش دبستانی و افزایش هوش کلامی انها موثر واقع بوده است.

 قصه گویی در نظام آموزشی

قصه گویی در نظام آموزشی می تواند با اشکال مختلف درسی بیامیزد ، به شرطی که روی برنامه ها به خوبی فکر شده باشد و ارتباط بین بخشهای آن منسجم باشد .. گر فعالیت قصه گویی توسط فردی ناتوان که با اصول قصه گویی آشنا نیست ، ارائه شود ؛ نه تنها نمی تواند موثر واقع شود بلکه علی رغم میل فطری کودک به قصه او را از محیط قصه فراری می دهد .

معلم در نقش یک قصه‌گوی خوب می‌تواند مهارت خوب گوش کردن و مهارت زبانی کودکان را بالا برده و با خوب تلفظ کردن، استفاده از عبارات صحیح و اصولی و خوب بیان کردن الگویی صحیح در اختیار قرار داده و تاثیرگذار باشد.

اگر قصه گو قصه خوانی می‌کند، نحوه‌ی گرفتن کتاب، ورق زدن، نگاه کردن و خواندن مهم است. چون با آموزش غیر مستقیم، کودک یاد می‌گیرد که با کتاب چگونه برخوردی داشته باشد یا چگونه مطالعه کند

· لحن و حرکات قصه‌گو هر چه به انتهای قصه نزدیک می‌شود باید آرامش بخش‌تر باشد.

شیوه‌ی قصه‌گویی

هر معلمی می‌تواند برای نقل داستان شیوه‌ای خاص داشته باشد. بنابر شواهد، برخی معلمان تمایل دارند با حرکات سر و دست داستان را تعریف کنند؛

نباید اجازه داده شود “ترس از نمایش بازی کردن” سد راه شود. نباید نگران بود، که ممکن است دانش‌آموزان به شما بی‌توجهی کنند؛ باید آرام و راحت از این شیوه‌ی آموزش لذت برد،

هکارهایی چند در مورد کاربرد صحیح قصه:

ـ باید آنچه قرار است آموزش داده شود در قالب یک داستان ساده تنظیم گردد. برای بیش‌تر معلم‌ها، داستان‌های واقعی دوران کودکی‌شان،‌راحت‌ترین و دوست‌داشتنی‌ترین داستان‌هایی هستند که می‌شود تعریف کرد. بچه‌ها خیلی دوست دارند داستان‌هایی درباره‌ی وقتی که معلم‌شان کوچک بود بشنوند. می‌توان مورد آموزش را در قالب داستان دوران کودکی خود قرار داد.

ـ داستان ها بر مبنای تصاویر آموزشی کتاب گفته شود. جزئیات طرح داستانی و سرعت تعریف کردن داستان، از پیش مرور شود و داستان از روی متن از پیش آماده‌ای خوانده نشود و ترجیحاً از حفظ گفته شود؛

ـ هر چه احساس راحتی بیش‌تری شود، معلم آزادتر خواهد بود تا قصه‌گویی راکیفیت بخشد. می‌توان صدا را عوض کرد و شخصیت‌ها و حالت‌های مختلف را اجرا و دانش آموزان را تشویق کرد که در همه‌ی کارها مشارکت کنند.

قصه خوانی از کتاب فارسی کلاس دوم

نمایش خلاق درس بلبل و جوجه

۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱

دبستان دخترانه فرهنگ اندیشه